تغيير و جابجايي خداوند
صفوان ميگويد: ابوقرّه مرا واسطه قرار داد، از حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ اجازه گرفتم و او به حضور آن حضرت رسيد، و چند سؤال از حلال و حرام، مطرح كرد تا اينكه پرسيد: «آيا شما قبول داريد كه خدا محمول است؟»
امام: هر محمول (حمل شده) فعلي (حمل) بر او واقع شده، كه بر ديگري نسبت داده ميشود، و محمول اسمي است كه معني آن، نقص و تكيه بر ديگري كه حامل باشد دارد ...
و چنانكه گوئي: زَبَر، زير، بالا، پائين (كه زَبَر و بالا، دلالت بر مدح دارد و زير و پايين دلالت بر نقص دراد، و روا نيست كه خداوند دستخوش تغيير باشد)
خدا «حامل» و نگهدارندة همه چيز است، و كلمة «محمول» بدون اينكه به ديگري تكيه كند، مفهومي نخواهد داشت (بنابراين روا نيست كه خدا، محمول باشد) و هرگز از كسي كه به خدا و عظمتش ايمان دارد، شنيده نشده كه در دعاي خود، خدا را با جملة «اي محمول» بخواند
ابوقرّه: خدا در قرآن (آية 17، سورة حاقّه) ميفرمايد: «وَ يَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يِوْمَئذٍ ثَمانِيَة» : «در آن روز عرش پروردگارت را هشت نفر، در بالايشان حمل كنند؟
و نيز (در آية 7، سورة غافر) ميفرمايد: «اَلَّذينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ» : «كساني كه عرش را حمل ميكنند».
امام رضا: عرش، نام خدا نيست، بلكه عرش نام علم و قدرت است و عرشي كه همه چيز در آن هست، سپس خداوند انجام حمل و عرش را به غير خود كه فرشتگان باشند نسبت داده است.
ابوقرّه: در رواياتي آمده: «هرگاه خدا خشم كند، فرشتگان حامل عرش، سنگيني خشم خدا را بر دوش خود، احساس ميكنند، و به سجده ميافتند، و هنگامي كه خشم خدا برطرف شد، دوش آنها سبك گردد و به جاي نخستين خود بازگردند» آيا شما اين روايت را تكذيب ميكنيد؟!
امام رضا در ردّ اين روايت فرمود: اي ابوقرّه! به من بگو از وقتي كه خدا شيطان را لعنت كرده و بر او خشم نموده، آيا تا امروز خدا از شيطان خشنود شده است؟ (هرگز از او خشنود نشده) بلكه هميشه بر شيطان و دوستان و پيروانش خشمگين است (طبق گفتة تو بايد از آن زمان تا حال حاملان عرش در سجده باشند، در صورتي كه چنين نيست، پس عرش نام خدا نيست)
وانگهي تو چگونه جرئت ميكني كه پرودگارت را به تغيير و دگرگوني از حالي به حال ديگر توصيف نمائي، او را همانند مخلوق، دستخوش حالات گوناگون بداني، او منزّه و دور از اين نسبتها است، و ذات ثابت و غير قابل تغيير ميباشد، همة موجودات در قبضة قدرت او و تحت تدبير او است و همه به او نياز دارند، و او به هيچكس نياز ندارد