امام رضا عليه السلام، مأمون، ولايتعهدي

در اين بخش، سَرِ آن است تا رويدادِ ولايتعهدي حضرت رضا(ع) از زوايه اي نوين
بررسي و كاوش گردد. به واقع راقم اين سطور بي گمان است كه در درك اين رخدادِ
بي بديل كاستي هاي مهمّي افتاده و نگرشي كاملاً انفعالي و غيرتاريخي ، بر
واقعيّت ها پرده اي ضخيم انداخته است. نكته قابل ذكر اين كه راقم اين سطور
كوشش كرده تا با نگاهي تازه به احاديث و روايات بنگرد؛ نگاهي كه مبتني بر
وارسي ِ يك ميراث تاريخي كهن است، نه از موضع ردّ يا قبول سلسله اي اسناد و
امثالهم. به عبارت بهتر، در اين چشم اندازِ نوين، احاديث اسلامي و شيعي ،
مجموعه اي گرانقدر از عناصر تاريخي را در بردارند كه فارغ از تعيين صحّت يا
سقم آنها به روش سنّتي ، نمايانگرِ برهه اي حسّاس از تاريخ اجتماعي جامعه اي
اسلامي هستند.

در حقيقت، مجموعه اي احاديث، مي توانند تاريخنگار را در درك شرايط اجتماعي و
سياسي و اقتصادي جوامع پيشين امداد رسانند، ... ، و چه بجاست كه همين جا از
بينشِ وسيع شخصيّتي چون علامه مجلسي كه به گردآوري ِ مجموعه اي عظيم
بحارالانوار دست زد، تمجيد شود؛ چه، با اين كار، مايه هاي ارجمندي كه به كار
"تاريخ" مي آيند، پيش روي ماست.