راه كوير (از يزد به سوي خراسان)

راههايي كه از بيابان و كوير مابين فارس و خراسان به خراسان و نائين و اصفهان و ري و كرمان و سيستان منتهي مي شد در منابع جغرافيايي قديم ذكر شده و ما تنها ( إشكال العالم، ص 9 - صلي الله عليه واله 15؛ جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرقي، ص 52 - 349؛ صورة الأرض، ص 9 - 143؛ مسالك الممالك ، ص 91 - صلي الله عليه واله 18. )

به شرح مسير راه يزد به خراسان كه در بررسي مسير عبور حضرت رضاعليه السلام مورد توجه است مي پردازيم. بنابر نقل جيهاني مسير اين راه عبارت است:

1. از يزد تا «انجيره» يك منزل و بدان جا چشمه اي است و حوضي از آب باران.

2. از انجيره تا «خرانق». خرانق دهي است كه در آن جا زراعت و دامداري كنند و حدود دويست خانه در آن است.

3. از خرانق تا «تل سياه و سفيد» يك منزل است و آن جا هيچ كس نباشد و دو حوض است از آب باران.

4. از تل سياه و سفيد تا «ساغند» يك منزل است، آن جا دهي است آبادان و چشمه آب چهار صد مرد در آن سكني دارند.

5. از ساغند تا «رباط پشت بادام» يك منزل است، آب آن جا از چاه است و در آن جا كاروانسرا و منزلي است.

صلي الله عليه واله . از رباط پشت بادام تا «رباط محمّد» يك منزل است و آن جا سي مرد باشد و ايشان را چشمه آب و كشت هست.

عليه السلام . از رباط محمّد تا «ريگ» يك منزل است و در آن جا كسي نيست، چشمه آبي است و مقدار دو فرسنگ ريگ است.

8. از ريگ تا «مهلب» يك منزل و در آن جا كسي نيست، چشمه آب و كوهي است.

9. از مهلب تا «رباط حوران» يك منزل و رباط از خشت پخته است و گچ كرده اند ( صورة الأرض، ص عليه السلام 14. )

( مسالك الممالك، ص 190. )

و سه چهار كس نگاهبان آن.

10. از رباط حوران تا «چشمه رادخره» يك منزل و بدان جا چشمه آب گرم ( زاد آخرت، مسالك الممالك، ص 190. )

است و هيچ كس نيست.

11. از چشمه رادخره تا «بشتاران» يك مرحله و آن جا دهي است بزرگ، بر ( صورة الأرض، ص عليه السلام 14. )

يك سوي آن طبس است و در آن جا سيصد مرد و آب و كشت و عمارت و چهارپايان است.

12. از بشتادران تا «بن» يك منزل سات و آن جا دهي است آبادان كه قريب پانصد كس ساكن و عمارت و زراعت و مواشي دارد.

13. از بن تا «زادويه» يك منزل، در آن جا كسي ساكن نيست و چاه آب است.

14. از زادويه تا «رباط زنگر» يك منزل و در آن جا آب روان است و اندك زراعت و سه چهار كس ساكن است.

15. از رباط زنگر تا «اشبست» يك منزل است و در آن جا حوض آب باران است.

صلي الله عليه واله 1. از اشبست تا «ترشيز» كه شهري است معتبر و معروف يك منزل است، ترشيز حومه «پشت» (بشت) نيشابور است و شهري زيبا و پربركت و پرجمعيت و در هر دو يا سه فرسخ، كاروانسرا و حوض آب دارد.

راههاي بيابان بدين ترتيب است: از اصفهان تا ري، از نائين تا خراسان، از يزد تا خراسان، راه شور، راه راور، راه خبيص، راه نو، راه سيستان تا كرمان و راه يزد و ميبد و نائين كه در «كرت» به هم مي رسند و آن شهري است به سه فرسنگي طبس و در آن جا قريب هزار مرد باشد و در اعمال طبس است.

( إشكال العالم، ص 8 - عليه السلام 15؛ جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرقي، ص 52 - 349؛ صورة الأرض، 9 - 145؛ اصطخري، مسالك الممالك، ص 91 - 188. )

بنابر آنچه گفته شد، حضرت رضاعليه السلام از منطقه كويري و راه خشك بياباني عبور كرده اند و در منابع جديد اين منطقه كويري را شهر يزد ذكر كرده اند. علاوه بر اين موضوع اين شهر در مسير راه قديمي فارس به شيراز قرار داشته و وجود قدمگاهها و آثار يادبود برجاي مانده از عبور حضرت رضاعليه السلام در حوإلي شهر يزد و برخي مناطق آن كه از قدمت و اعتبار درخور توجّهي برخوردارند، عبور حضرت عليه السلام را از اين شهر قوّت مي بخشند.



بررسي قدمگاههاي إمام عليّ بن موسي الرضاعليه السلام در يزد

در يزد چندين قدمگاه منسوب به حضرت إمام عليّ بن موسي الرضاعليه السلام به چشم مي خورد. اهميت و اعتبار تاريخي اين قدمگاهها يكسان نيست و هر كدام نيازمند بررسي جداگانه اي است بنابراين ابتدا از محل و ناحيه اي كه قدمگاهها در آن واقع شده اند سخن خواهيم گفت و سپس موقعيت آنها را با توجه به خط سيسر حضرت عليّ بن موسي الرضاعليه السلام بررسي خواهيم كرد.