مسير كنوني اهواز به شيراز

از اهواز به «كريمت» نوزده كيلومتر و از آن جا به كوپال، سي و دو كيلومتر است. از كوپال دو راه وجود دارد كه هر دو راه از طريق جاده اسفالته به رامهرمز مي رسند. در حدود بيست و هفت كيلومتري كوپال به سمت هفتگل يك راه شني است كه از «يعار» به «مربچه» و از آن جا به رامهرمز منتهي مي شود، ولي راه مستقيم كوپال به رامهرمز طولاني تر است و قريب هفتاد كيلومتر است. از رامهرمز به بهبهان، چند راه خاكي و اسفالته وجود دارد كه راه متداول آن از «دوكوهك» به فاصله هشت كيلومتر، «رستم آباد» پنج كيلومتر، «سلطان آباد» شانزده كيلومتر، «كهله» چهارده كيلومتر، «ارمش» شش كيلومتر و از آن جا به «جايزان» نه كيلومتر است. در مسير راه سلطان آباد كه مسيري قديمي است و جاده اي شني دارد، راه جاده شني و اسفالته به هم مي پيوندد و تا حوإلي بهبهان ادامه مي يابد. در جايزان به سمت «جولكي» راه اسفالته به دو راه منتهي مي شود و از آن جا راهي است به سمت «آغاجاري» و ادامه راه به «بهبهان» ختم مي شود. از جولكي راه ادامه مي يابد و به حوإلي «بيد بلند» مي رسد كه مسير راه حدود دوازده كيلومتر است. سپس از آن جا به منطقه اي در انشعاب رود مارون منتهي مي شود كه به «كره سياه» مشهور است. رود مارون از حوإلي رامهرمز و از سلطان آباد تقريباً به موازات جاده در فاصله چند كيلومتري امتداد مي يابد و به كره سياه منشعب مي شود و شعبه اي از آن كنار رود خيرآباد كه در قديم به رود طاب مشهور بوده به سوي بهبهان راه مي پيمايد. در ادامه راه از كره سياه به سمت بهبهان از يك دو راهي گذشته و به فاصله ده كيلومتر به جاده بهبهان - آغاجاري مي پيوندد كه تا بهبهان، شش كيلومتر فاصله دارد. در فاصله نوزده كيلومتري بهبهان خيرآباد قرار دارد و رودي نيز به همين نام از آن جا مي گذرد، اين رود از سمت جنوب به سوي سردشت مي رود و در حوالي سردشت رود ديگري به نام آب رزك به آن مي پيوندد و هر دو رود به رود بزرگتري كه زهره نام دارد مي ريزند و اين رود، به هنديجان مي پيوندد و از طريق هنديجان به خليج فارس مي رسد.

از خيرآباد به سمت «ليشتر» بيست و دو كيلومتر راه است و از آن جا به «خان عوضي» مي رويم با مسافت پانزده كيلومتر و از آن جا تا «دوگنبدان» (گچساران) هيجده كيلومتر است. از دو گنبدان تا «امامزاده جعفر» هيجده كيلومتر و سپس تا «اللّه اكبر» نه كيلومتر و از آن جا تا «خان أحمد» نه كيلومتر و سپس تا «كته» ده كيلومتر فاصله دارد (باشت در پنج كيلومتري كته است). مسير ادامه مي يابد به مسافت چهارده كيلومتر تا «كوپا» و از آن جا نه كيلومتر تا «دِه نو» و از آن جا دوازده كيلومتر كه بپيماييم به يك دو راهي مي رسيم كه يك راه به سمت جنوب و ديگري به سمت شمال امتداد مي يابد، راه أوّل به «فهليان» و از آن جا به «نورآباد» و راه ديگر از «آبشار» و «مورگا» به «ياسوج» مي رود كه انتهاي اين دو راه در نهايت به شيراز منتهي مي گردد. امروزه اگر كسي بخواهد از اهواز در مسير ياسوج به شيراز برود اين راه را انتخاب مي كند، اما امروزه راه ديگري متداولتر است و آن راهِ «نورآباد» (ممسني) از «چنار شاهيجان» به «دشت ارژن» و از آن جا به شيراز مي روند.

( آثار العجم، ص 445؛ شبهاي پيشاور، ص 115؛ فارسنامه ناصري، ص 154؛ آثار الاحمديه، ص 10 - 8؛ بحار الأنوار، 11/صلي الله عليه واله عليه السلام 2؛ جامع الانساب، ص عليه السلام عليه السلام ؛ رجال الكشّي، ص 294؛ منظومه نخبة المقال، ص 14؛ تحليلي از زندگاني إمام كاظم عليه السلام ، 5/2 - 2عليه السلام 4؛ روضاة الجنات في احوال العلماء والسادات، 0/1صلي الله عليه واله و 92صلي الله عليه واله ؛ الكني و الالقاب، 322/2؛ شدّ الازار في حطّ الاوزار عن زوّار المزار، ص 289. )

از دوراهي اخير، يك جاده خاكي قديمي وجود دارد كه نسبت به راه ياسوج به شيراز، ميان بر محسوب مي شود. اين راه از مسيري به فاصله 5 كيلومتر، تا فهليان به مسافت هفت كيلومتر از دوراهي فاصله دارد، و از ابتداي «فهليان» مسير جاده فوق در امتداد «رودشور» آغاز مي شود و از آن جا به سمت «زيررود» و «سرنجلك» كه يك چهارراهي است و منتهي به «راشك»، «ده گپ» و «سورن آباد» مي شود مسير راه از سورن آباد ادامه مي يابد. از آن جا دو راه يكي به سمت شمال و به «اردكان» و ديگري مستقيم به «مالكيدي» و از آن جا به جاده اسفالته مي پيوندد، از اين جا راه در جاده اسفالته تا اردكان (به سمت شمال) بيست و شش كيلومتر فاصله دارد و ادامه راه از «دالين» به شيراز تا حوإلي «خلار» بيست كيلومتر و تا «گلستان» كه در مسير جاده اسفالته واقع شده سي و سه كيلومتر است و از گلستان تا ابتداي «جاده قلات» هشت و تا «گويم» دوازده كيلومتر است. از گويم راه به مسافت شش كيلومتر ادامه مي يابد و به «بزين» مي رسد و از آن جا تا شيراز حدود پنج كيلومتر فاصله است. اما اگر خواسته باشيم از مسير ديگري (جاده بوشهر) كه راه متداول امروز اهواز به شيراز است بگذريم، بايد از فهليان بعد از سپري كردن ده كيلومتر به نورآباد (ممسني) آمده و از آن جا به مسافت چهارده كيلومتر به سمت «سراب بهرام» و سپس به مسافت دوازده كيلومتر به «گلگون» و از آن جا به مسافت يازده كيلومتر به «چنار شاهيجان» بياييم. اين منطقه در مسير يك سه راهي قرار دارد كه در امتداد راهي كه آمديم به سمت جنوب به كازرون مي رود و راه ديگر به شيراز منتهي مي شود كه از چنار شاهيجان به مسافت دوازده كيلومتر تا «تره دان» و هيجده كيلومتر تا «دوان» فاصله دارد. ميان اين دو راه جاده شني است كه به «كوهمره» مي رسد. دوان با فاصله تقريبي 5 كيلومتر از تنگ معروف «أبو الحيات» فاصله دارد و از ن جا به مسافت سي و شش كيلومتر به دشت «ارژن» و از آن جا به مسافت هشت كيلومتر به «چهل چشمه» مي رسيم و از آن جا به فاصله دوازده كيلومتر به «خانه زنيان» و سپس با طي كردن چهار كيلومتر به سمت «حسين آباد» و از آن جا به فاصله چهارده كيلومتر به «ده شيخ» مي رسيم، از ده شيخ تا «كشن» پنج كيلومتر و از آن جا تا شيراز حدود دو كيلومتر راه است.

( اطلس راههاي ايران، مؤسسه گيتاشناسي، ص صلي الله عليه واله - 34. )