قدمگاه و يا مسجد عليّ بن موسي الرضاعليه السلام

ياقوت حموي در معجم البلدان و بغدادي در مراصد الاطلاع به نقل از مسعر بن مهلهل مي نويسد:

در اهواز چند رود جاري است، از جمله رود ششتر (شوشتر) است كه به وادي عظيمي مي رود و در وادي پلي بر روي آن بسته اند و بر روي پل مسجد وسيعي ساخته اند... در اين وادي، شادروان محكمي از سنگ ساخته شده، به اندازه مخصوصي كه آب را به قاعده به چند بخش تقسيم مي كند. و روبروي شادروان، مسجد عليّ بن موسي الرضاعليه السلام است كه وقتي حضرت از مدينه به خراسان تشريف مي بردند، ساختند.

( مرآت البلدان، 132/1. )

گزارشي نيز از مقدسي در احسن التقاسيم (تأليف 5عليه السلام 3) وجود دارد و در آن اشاره به يك پل و مسجد و شادروان دارد كه در ميان رودخانه دجيل (كارون) قرار داشت. اين پل توسط امير عضد الدوله ويران و از نو بنا شد و بنا به ( جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرقي، ص 254. )

گفته مقدسي مسجد، مشرف بر رودخانه است.

( جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرقي، ص 252 و 254. )

امروزه در شمال غرب شهر شوشتر بقايايي از اين پل مانده است. اين پل را پل شادروان شوشتر، پل شادروان شاپوري و يا شادروان قيصري هم مي نامند. بناي شادروان را به دوران قبل از اسلام در زمان شاهپور أوّل نسبت مي دهند و در اين باره روايتهاي افسانه اي نيز نقل شده است كه چون شاهپور «والرين» قيصر روم را در جنگ اسير ساخت او را به ساختن اين شادروان برانگيخت.

( تاريخ پانصد ساله خوزستان، چاپ دوم، ص 3صلي الله عليه واله - 54؛ فردوس، 10 - 8، 12، 13، 8 - عليه السلام 14، 159، صلي الله عليه واله صلي الله عليه واله 1، 3عليه السلام 1 - 0عليه السلام 1؛ جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرقي، ص صلي الله عليه واله - 252. )

علاوه بر آنچه ياقوت حموي و مقدسي ارائه داده اند، تاريخهاي محلي شوشتر، دزفول و خوزستان از وجود چندين بقعه و منزلگاه يا نظرگاه منسوب به إمام عليّ بن موسي الرضاعليه السلام در نواحي شوش و دزفول، سخن مي گويند.

سه بقعه به نام إمام رضا ديمي وجود دارد كه دو تاي آن در شهر شوشتر، كمي دورتر از پل شاه علي و لشكر. و ديگري در شرق اين شهر، مشرف به رودخانه ( ديار شهرياران، بخش أوّل، 1/عليه السلام عليه السلام عليه السلام . )

شطيط است. بقعه سوم نيز در شهر دزفول و در ضلع شرقي اين شهر در كنار كوره آجرپزي قرار دارد.

نام ديمي كه به دنبال نام إمام رضاعليه السلام افزوده شده، بنابر گفته مؤلف تذكرة الاخبار از بقعه اخير كه در صحراي «ديم سبيلي» واقع بوده، گرفته شده و در زبان مردم به إمام رضا ديمي شهرت يافته است. شرف الدين شوشتري در اين باره مي نويسد: ديم به لفظ شوشتري، جاي بي آب را گويند و مي افزايد كه سه بقعه در شوشتر به همين نام است.

علاوه بر بقاع إمام رضا ديمي بقعه اي به نام «شاخراسون» (شاه خراسان) يكي در دزفول و ديگري در شوشتر وجود دارد و در اين شهر اخير دو بقعه ديگر به ( تذكرة الاخبار ومجمع الابرار، ص 38. )

( ديار شهرياران، بخش أوّل، 9/1صلي الله عليه واله 8. )

نامهاي «إمام ضامن در حوالي كنارستان و بقعه إمام رضاعليه السلام در حوالي بلوك عقيقي ( همان، ص 1عليه السلام عليه السلام . )

ديده مي شود.

وجود اين بقاع و يا قدمگاهها در شهر دزفول و شوشتر قابل تأمّل است و در نگاه أوّل مي رسانند كه حضرت رضاعليه السلام در مسير راهشان به خراسان از اهواز به سمت شوشتر و دزفول عزيمت كرده اند. قبل از آن كه به اثبات و يا ردّ اين نظريه بپردازيم، لازم است اطلاعات بيشتري درباره اين بقاع و قدمگاهها در دو شهر شوشتر و دزفول به دست دهيم.