از بصره تا سوق الاهواز

امام عليه السلام هنگامي كه از بصره خارج شد به استناد منابع و تواريخ معتبر، از طريق بصره وارد سوق الاهواز (خوزستان) شد. ابن رسته در الاعلاق النفيسة، ابن حوقل در صورة الأرض جيهاني در إشكال العالم، اصطخري در مسالك الممالك و قدامة بن جعفر در كتاب الخراج منازل و مسافات راه ميان بصره تا سوق الاهواز را بيان كرده اند كه به اختصار در اين جا مي آوريم.

از ديار عرب (عراق) تا خوزستان دو راه وجود دارد، يكي از بغداد به واسط و از واسط به خوزستان و راه ديگر از بصره به خوزستان كه كوتاهترين راه و فاصله ميان ايران و عراق آن روز محسوب مي شد.

مسير راه بصره به خوزستان به شرح ذيل است:

1. از بصره تا «ابلّه» (Obolla) چهار فرسخ.

ابلّه معرّب كلمه يوناني آپولوگوس (Apologos) است كه يكي از شهرهاي قديمي است و هواي گرم و تب آلود، داشته است.

( لسترنج، جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرقي، ص 21 و 25. )

ابلّه در شمال مصب نهر ابلّه در جزيره بزرگي واقع شده بود و در كناره جنوبي اين نهر شهري بود موسوم به شقّ عثمان. در سدّ بالاي مصب نهر ابلّه و ربروي آن، يعني در ساحل خاوري شط العرب، براي مسافراني كه از دجله مي گذشتند و به خوزستان مي رفتند منزلگاهي بود كه آن را عسكر أبو جعفر اردوگاه منصور خليفه عباسي مي ناميدند.

اصطخري در مسالك الممالك مي گويد: ابلّه بر، رود ابله است و در اين رود هوري است عظيم كه كشتي از دريا رهايي يابد. اين جا بيم غرق شدن باشد و آن رإ؛