دوّمين نقشه ترور

و كشته شدن فضل بن سهل

وقتي كاروان حكومتي در سرخس به سر مي برد، نامه اي از طرف حسن بن سهل از بغداد براي برادرش فضل رسيد كه در آن نوشته بود: من در بغداد با محاسبات نجومي ، حوادث اين سال را بررسي كردم، و فهميدم كه در روز چهارشنبه حرارت آهن و آتش به تو مي رسد، (كنايه از اين كه به خاك و خون كشيده خواهي شد) و سزاوار است كه در آن روز تو و علي ّبن موسي الرّضا عليه السّلام و مأمون به حمام برويد و در آنجا حجامت كنيد تا اين طالع چنين مصداق پيدا كند و حادثه بدي بر شما وارد نشود.

لذا فضل نامه را براي مأمون فرستاده و از او خواست كه در آن روز معيّن همراه وي و علي ّبن موسي الرّضا عليه السّلام به حمام برود.

و مأمون هم در طي نامه اي اين تقاضا را با حضرت رضا عليه السّلام در ميان گذارد.

حضرت رضا عليه السّلام در جواب مرقوم فرمودند: من به حمام نمي آيم و مصلحت خليفه و فضل را هم نمي دانم كه به حمام بروند.

بار ديگر مأمون براي تأكيد و اصرار نامه اي به حضرت نوشت ولي مجدداً حضرت پاسخ منفي در جواب او دادند. مرتبه سوم كه مأمون چنين مسئله اي را تقاضا نمود، حضرت جواب فرمودند: در خواب ديدم كه جدّم رسول خدا صلّي الله عليه وآله فرمودند: فردا حمام مَرو! لذا شما و فضل را هم هشدار مي دهم كه صلاح نمي بينم به حمّام برويد.

با اين جواب مأمون پاسخ داد: اي فرزند رسول خدا صلّي الله عليه وآله شما راست مي گويي و من هم نمي روم، امّا فضل خود مي داند!

امّا در همان روز فضل بن سهل به حمام رفته و مقدّمات حجامت را فراهم نمود، كه ناگهان عدّه اي با شمشيرهاي برهنه به حمّام هجوم آورده و فضل را قطعه قطعه نمودند.

بعد از اين كه خبر كشته شدن فضل در شهر منتشر شد، نيروهاي فضل پا در ركاب نمودند و اطراف خانه مأمون را گرفتند و ادّعا داشتند كه مأمون فضل را غافلگير كرده و ما انتقام او را خواهيم گرفت.

ولي مأمون از كشته شدن فضل بسيار اظهار تأسف و اندوه نمود و دستور داد فوراً قاتلين را دستگير كنند و براي كسي كه آن افراد را پيدا كند ده هزار دينار جايزه قرار داد.

ولي قابل توجّه اين كه مشخّص نشد كه آيا اين نامه اي كه به دست فضل بن سهل رسيد، درواقع از جانب برادرش حسن بن فضل بوده است و يا مأمون آن را طرّاحي كرده كه به اين وسيله امام علي بن موسي الرّضا عليه السّلام و فضل بن سهل را به قتل برساند و براي گمراه نمودن سايرين، مأمون از قول حسن بن سهل اسم خود را هم براي رفتن به حمام ذكر كرده بود كه ديگران متوجّه نشوند كه اين نامه را او طراحي كرده است.

به هر حال اين نامه نقشه و طراحي هر كسي بود موفق به ترور امام علي ّبن موسي الرّضا عليه السّلام نشده، بلكه فقط فضل بن سهل قرباني اين نامه شد.

ثمره ديگر اين قتل اين بود كه مأمون آن ثروت و سرمايه عظيم فضل بن سهل را به آساني تصرّف نمود و برادرش حسن به سهل را، وزير خويش قرار داد و پوران دختر حسن بن سهل را به عقد خود درآورد، ولي مأمون كه قصد كشتن علي ّبن موسي الرّضا عليه السّلام را در سر مي پروراند، از تصميم خود منصرف نشد و دست برنداشت و نقشه قتل آن حضرت را به گونه اي ديگر طراحي نمود.