پيشگويي حضرت در مورد محلّ قبر و كيفيّت دفن خود

ابن بابويه قمي به سند معتبر در عيون اخبارالرّضا نقل مي كند كه يك روز قبل ازشهادت حضرت رضا عليه السّلام اباصلت نزد ايشان بود.

حضرت به او فرمودند: اي اباصلت! به اين قبّه اي كه قبر هارون الرشيد درآن است وارد شو و از چهار طرف قبر او مشتي از خاك برگير و نزد من بياور. من طبق دستور حضرت وقتي آن خاك ها را آماده كردم، حضرت آن خاكي را كه مربوط به پشت و پايين و بالاي سر هارون بود، بوييد و بر زمين انداخت و فرمود: مأمون قصد دارد مرا پشت سر هارون دفن كند كه قبر او قبله من قرار گيرد و دستور مي دهد كه آن ناحيه را حفر كنند، ولي زماني كه كلنگ مي زنند به صخره اي اصابت مي كند كه اگر تمام كلنگ داران توس جمع شوند، نمي توانند آن راحركت دهند. وقتي حضرت خاك سمت قبله را بوييد، فرمود: به زودي دفن من در اين موضع خواهد بود، پس امر كن كه اين محل را حفر كنند تا ضريحي نمايان شود و امر كن كه لحد آن را دو ذراع و يك شبر بسازند و حق تعالي هر اندازه كه خواهد آن را گسترده خواهد نمود و آن را باغي از باغهاي بهشتي مي گرداند.

سپس فرمودند: در آن هنگام از جانب بالاي سر قبر رطوبتي ظاهر مي شود، همان وقت آنچه را كه به تو مي آموزم بخوان تا به قدرت اِلاهي آن قدر آب مي جوشد كه لحد را فرا مي گيرد و ماهيان كوچكي در آب ظاهر مي شوند و اين ناني را كه به تو مي دهم براي آنها در آب ريزه كن تا آن ماهيان بخوردند؛ سپس ماهي بزرگي ظاهر مي شود و آن ماهيان ريزه را مي بلعد؛ سپس ناپديد مي شود.

پس درآن هنگام دست خود را در آب بگذار و اين دعايي را كه به تو تعليم مي كنم قرائت كن تا آبها برزمين فرو رود و قبر خشك گردد. و همانا اين اعمال تو در حضور مأمون خواهد بود.

كيفيت قتل حضرت علي بن موسي الرّضا عليه السّلام

كاروان حكومتي مأمون وقتي به توس رسيد به خاطر كسالت حضرت، چند روزي را در آنجا متوقّف و در باغ حميدبن قحطبه منزل گزيد بنا به قولي در همين زمان و مكان بود كه حضرت را به شهادت رساند؛ البته در باب كيفيت شهادت علي بن موسي الرّضا عليه السّلام از تاريخ و روايات مطالب متعددي استفاده مي شود و با بررسي اجمالي آنها ترديد حاصل شده كه آيا مأمون حضرت را مريض كرده يا به صورت طبيعي كسالت بر حضرت عارض شده و بعد مأمون در اين كسالت حضرت را مسموم نموده و به شهادت رسانيده است يا اين كه حضرت به وسيله انگور مسموم شده يا به واسطه اناري كه غلام مأمون با دست زهر آلوده براي حضرت دانه كرده است و آيا حضرت در حجره مأمون مسموم شده يا در حجره خود، اينها مواردي است كه به حسب ظاهر متضاد است.

ولي طبق آنچه كه در تاريخ و روايات نقل شده و تفصيل آن به زودي خواهد آمد، مأمون چند مرتبه نسبت به حضرت رضا عليه السّلام سوء قصد نمود و نقشه قتل حضرت را طرّاحي و اجرا كرد و از آن طرف به حسب ظاهر نشان مي داد كه از ارادتمندان و علاقه مندان حضرت است؛ بنابراين چه بسا مخفيانه خود مأمون موجب عارض شدن كسالت اوّليه بر حضرت شده باشد، ولي كسي متوجّه اين مطلب نشده؛ چرا كه اگر مي خواست حضرت را يك دفعه به قتل برساند يقيناً رسوا مي شد، اگر چه بعضي از مورّخين اهل سنّت نوشته اند كه حضرت به واسطه زياد خوردن انگور از دنيا رفتند، ولي اين مطلب را هيچ عاقلي نمي پذيرد. از طرفي اين كه چگونگي مسموميّت حضرت را به دو صورت بيان مي كنند: يكي اين كه در حجره مأمون با انگور مسموم شد و يا اين كه در حجره خود به وسيله اناري كه غلام مأمون با دست زهر آلوده براي حضرت دانه كرده بود، هردو روايت قابل جمع است؛ يعني ممكن است مأمون مسموميّت حضرت را در دو مرحله اجراء كرده است تا در بين مردم فوت حضرت را طبيعي جلوه دهد يعني ممكن است مرحله اول يك زهر خفيف در قالب ميوه اي به حضرت خورانيده تا كسالت بر حضرت عارض شود و مرحله دوم زهر كاري و مهلك در قالب ميوه ديگر وارد بدن حضرت نمود تا حضرت را كاملاً از پاي درآورده و به هدف شوم خود برسد.

كمااين كه روايت شده: مأمون نگذاشت كه تا يك شبانه روز بدن حضرت را دفن كنند؛ چرا كه با تشييع جنازه هر لحظه ممكن بود آشوب و شورشي بپا شود. چون عدّه اي از مردم فهميده بودند كه مأمون حضرت را به شهادت رسانيده و سروصداي آنها بلند شده بود كه چرا مأمون فرزند رسول خدا صلّي الله عليه وآله را به ناحق شهيد كرده است.

لذا مأمون محمّدبن جعفر، عموي علي بن موسي الرّضا عليه السّلام و عدّه اي از آل ابوطالب را خبر كرد و با گريه و اظهار اندوه، بدن حضرت را به ايشان نشان داد و گفت: ببينيد كه جسم علي بن موسي الرّضا عليه السّلام صحيح و سالم است و از جانب ما هيچ آسيبي به حضرت نرسيده است.

و بعد محمّد بن جعفر را گفت: برو بيرون و فتنه مردم را خاموش گردان و آنها را متفرقّ كن. به همين خاطر محمّد بن جعفر با مردم گفتگو كرد تا پراكنده شدند و شبانه بدن مبارك حضرت را غسل داده و دفن نمودند.