دوران هارون عباسي

هارون عباسى كه فرمانروائى عيّاش بود، و در راه نيل به حكومت همه جانبه اش از هيچ ظلم و ستمى أبا نداشت، خاندان پيامبر و به اصطلاح آن روز علويان را مهمترين رقيب خود مى ديد، و حتى روزى به حرم مطهّر پيامبر اسلام (ص) شرفياب شده و عرضه داشت: سلام بر تو اى پسر عمو و مقصودش اين بود كه به مردم وا نمود كند من پسر عموى پيامبرم، اما حضرت امام موسى بن جعفر (ع) كه در آن موقع در حرم بودند، آمدند در برابر پيامبر اكرم (ص) و عرضه داشتند: سلام بر تو اى پدر و اين تعرضى به هارون بود كه اگر تو پسر عموى پيامبرى، من فرزند او هستم، به هرحال امام هفتم را به زندان افكند و پس از سالهاى بسيار كه امام در زندان به سر بردند، آن بزرگوار را مسموم نمود، و به قتل رسانيد.



امام هشتم حضرت رضا (ع) پس از پدر بزرگوارشان سياست كناره گيرى ظاهرى را پيش گرفته، و به طور نهانى مسئوليتهاى امامت را انجام مى دادند، به نهضتها و قيامهاى مسلّحانه علويان بر عليه ظلم و ستم عباسيان كمك مى كردند، اما با سياستى آرام و حكيمانه، زيرا در روايتى از حضرت امام صادق (ع) آمده: با فرمانرواى قدرتمند و مستبد، در وقت قدرتش نمى توان مبارزه كرد، و ما در كتاب (الفقه: السياسه)[1] راجع به قيامهاى علويان، و پشتيبانى مخفى ائمّه اطهار عليهم السلام از آنان به تفصيل بحث كرده ايم، كه از تكرار آن در اين كتاب صرف نظر مى شود.



و در روايت تاريخ آمده: امام رضا (ع) بعد از شهادت پدرشان وارد بازار شد، و يك رأس گوسفند، يك سگ و يك خروس خريده و به منزلشان آوردند، و اين خبر كه به هارون عباسى رسيد. گفت: از خطر على بن موسى آسوده خاطر شديم[2]، و لذا هنگامى كه يك سخن چين براى هارون نوشت كه امام رضا درب خانه اش را باز كرده، و مردم را به سوى خود دعوت مى كند، هارون گفت: شگفتا به من خبر رسيده كه على بن موسى يك سگ، خروس و گوسفند خريده، و از طرفى درباره اش چنين مى شنوم![3].



در سالهاى آخر خلافت هارون امام رضا (ع) در شهر مدينه منوّره علاوه بر اداره خاندان پيامبر، و رسيدگى به مشكلات مختلف مردم، توانست شاگردانى[4] را در مكتب خود تربيت بدهد، و كارها به روال طبيعى و آرام پيش مى رفت، البته حداقل يك مرتبه هارون آن حضرت را احضار كرد تا به او آسيبى برساند، ولى از هدف خود باز مانده و امام را با احترام به خانه اش باز گرداند[5].